De Timmerwinkel in Frederiksoord is veel meer dan een oud stenen gebouw
De Timmerwinkel is een Rijksmonument en een tastbare herinnering aan de ambachtelijke en logistieke ruggengraat van de Maatschappij van Weldadigheid. Voor velen, waaronder een van de voormalige werknemers, is het ook de plek van hard werken, levenslessen en onverwachte wendingen.
Een Cruciale Rol in Zelfvoorziening
Dit eenvoudige bakstenen complex, met zijn pannendak en bijbehorende houten loodsen, diende van eind 19e eeuw tot 1985 als de timmer- en onderhoudswerkplaats. De functie was essentieel: het hele bezit van de Maatschappij – van de koloniehuisjes en boerderijen tot de scholen en kerken – werd vanuit hier onderhouden. Wat de werkplaats uniek maakte was de eigen houtzagerij. Bomen uit de bossen van de Maatschappij werden met de mallejan of tractor naar de zagerij gebracht, verzaagd tot balken en planken, en vervolgens gebruikt voor de bouw en het onderhoud. Deze lokale, geïntegreerde productieketen illustreert perfect de pragmatische en zelfvoorzienende aan pak van de Maatschappij.
(Redactie: De houtzagerij is te bezichtigen in Monumentendorp Orvelte.)
Van Tropen naar Toiletten: Een Moeizame Start
Wim Kijl vond na zijn diensttijd van bijna 4 jaar in 1950 een baan bij de Maatschappij van Weldadigheid. Het werk begon in de timmerwinkel op een ontnuchterende manier. Na twee maanden in de regenwouden van Sumatra te hebben doorgebracht, was zijn eerste opdracht een gerepareerde wc-bril terugbrengen en plaatsen. Hij zag het even helemaal niet meer zitten, hangend met zijn neus boven een wc-pot. De eerste week duurde ‘tjonge jonge’ wat lang, maar dankzij collega’s die hem erdoorheen praatten en klusjes om handvaardigheid op te doen, kwam hij langzaam op streek.
Het waren jaren van hard werken: 48 uur voor de baas en ’s avonds studeren voor de cursus ‘gezeltimmerman’. Naarmate de studie vorderde, kwamen zelfs de vrije zondagen in het gedrang door opdrachten en tekenwerk.
Grote Klussen en Levensgevaarlijke Dagen
Het werk bestond uit meer dan reparaties. Zo werd er maandenlang aan de oude Katholieke kerk gewerkt, waarbij alle voegen werden uitgehakt en vervangen, monnikenwerk. Ook de vloer van ‘Ons Dorpshuis’ werd vervangen met Larikshout uit eigen bossen.
Het werk was niet zonder gevaren. Een collega kwam eens onder stroom te staan door een nieuwe schuurmachine, en de werkplaats kende een explosief moment toen de grote houtkachel, gestookt met afvalhout, met een knal uit elkaar sprong. Zo’n voorval werd, in een tijd dat er niemand ooit van een Arbowet had gehoord, snel afgedaan met het weer vastzetten van de pijpen.
Na jaren van studeren en hard werken behaalde de werknemer het diploma ‘meester timmeren’. Na een conflict met de directeur over vakantiebonnen, wat leidde tot een dreigend ontslag, mocht hij uiteindelijk toch blijven en kreeg hij in 1956 zelfs een vaste aanstelling als ‘vakbekwaam timmerman’.
Later zou hij zelfs de positie van opzichter overnemen, wat de Timmerwinkel tot een ware springplank maakte.
Culturele Transformatie
Nadat de onderhoudsfunctie in 1985 eindigde, kreeg het gebouw een nieuwe bestemming. Het werd de locatie van Museum De Koloniehof (1993-2019), en dient nu, na de verhuizing van het museum, als horecagelegenheid en voor dagbesteding, als onderdeel van de Bijenhoff. De Timmerwinkel is hiermee naadloos overgegaan van de ambachtelijke ruggengraat naar een cultuurhistorische poort tot het UNESCO Werelderfgoed.
Bron: persoonlijke archief van Wim Kijl
Laatste aanpassing: 12 december 2025