Onderzoek vanuit Frederiksoord
Historisch geograaf dr. Elyze Storms-Smeets is voor vijf jaar benoemd tot buitengewoon universitair hoofddocent aan de Wageningen University & Research (WUR). Ze 
gaat invulling geven aan een bijzondere leeropdracht. De bijzondere leerstoel (nu nog in oprichting) is tot stand gekomen in samenspel met de Gemeente Westerveld.
In universitaire taal is de opdracht voor deze gespecialiseerde studierichting: het wetenschappelijk ontwikkelen van methodes voor cultureel erfgoed en ruimtelijke participatieve ontwikkeling. Over deze benoeming en over deze voor leken ingewikkelde opdrachtformulering had de redactie een video interview met Elyze Storms-Smeets. We vroegen haar eerst: wat is historische geografie? Deze wetenschap houdt zich bezig met onderzoek naar de geschiedenis en de ontwikkeling van het cultuurlandschap in een bepaald gebied. Belangrijk daarbij is de interactie met de mensen die bij dat gebied zijn betrokken. Wat doet het landschap met de mensen en wat doen de mensen met het landschap.
Bij erfgoed, zoals in Frederiksoord, gaat het niet alleen om hoe dit in het verleden tot stand is gekomen, maar ook hoe het zich in de toekomst kan ontwikkelen met de uitdagingen van de komende tijd, zoals klimaatverandering, energietransitie, krimp en vergrijzing.
Het initiatief voor de leerstoel kwam van burgemeester Rikus Jager van Westerveld die dit plan samen met de wur en het cepro (samenwerkingsverband tussen overheden en maatschappelijke organisaties) heeft ontwikkeld. Het is een leerstoel in oprichting, vertelt Elyze Storms-Smeets. De bedoeling is dat deze in een paar jaar wordt
omgezet in een buitengewone leerstoel en hopelijk voor een langere termijn dan vijf jaar. De leerstoel is ondergebracht bij de afdeling landschapsarchitectuur van prof. Sanda Lenzholzer, met wie ze intensief samenwerkt. Elyze Storms-Smeets is in Engeland gepromoveerd op de sociale aspecten van landschapskunde. Ze werkt vanaf 2007 als senior adviseur bij het Gelders Genootschap. Ze woont in Arnhem, is gehuwd en heeft twee zonen. De nieuwe onderzoekbaan is parttime. Ze gaat 1,5 dag per week aan dit project werken. Haar plaatselijke kantoor is in Huis Westerbeek ondergebracht. Daar is ook aanwezig Bertus Benning, die in opdracht van de Stichting cepro het onderzoek als kwartiermaker ondersteunt. Er worden twee wetenschappers aangetrokken die een promotie onderzoek gaan doen. Een van de onderzoekers gaat een studie maken over de invloed die Johannes van den Bosch en de MvW hadden (en nog hebben) op de vorming van het cultuurlandschap in de koloniën.
Het onderzoek gaat niet alleen over het erfgoed van de koloniën van Weldadigheid, maar strekt zich uit over de gehele gemeente Westerveld en ook andere gemeentes in Drenthe. Zo is in de maand mei in Havelte een deelproject gestart met bachelor studenten van de WUR.
Voor Elyze Storms-Smeets staat het woord participatie centraal. Bewoners, agrariërs en andere ondernemers en betrokkenen bij de regio moeten kunnen samenwerken in het project. Het onderzoek moet methodes en handvatten opleveren waar men lokaal iets mee kan om de uitdagingen van de toekomstige veranderingen aan te gaan. In het begin gaat Elyze Storms-Smeets vooral luisteren en kijken. Wat hebben de mensen te vertellen? Wat is het verhaal van het verleden? Waarom zijn er toen keuzes gemaakt, zoals het afstoten van een aantal vroegere koloniën van Weldadigheid? Wat zijn de verwachtingen en ook de onzekerheden en zorgen voor de toekomst?
Wat gaan de inwoners van Frederiksoord merken van dit project? Er zullen gesprekken plaatsvinden met bewoners, ondernemers en andere betrokkenen. Noem het maar living labs. Dr. Storms-Smeets hoopt in het najaar – als het mogelijk is in verband met Covid – een paar bijeenkomsten te organiseren. Er zullen ook studenten aan meewerken. Het is een creatief proces dat gedurende het project kan worden bijgesteld. Een vraag die in Frederiksoord en omgeving leeft is: wat gaat een Wereld Erfgoed status betekenen voor de leefbaarheid? Is erfgoed interessant voor de te verwachten veranderingen? Volgens Elyze Storms-Smeets mag erfgoed niet stil blijven staan bij het verleden. Het moet zich verder ontwikkelen om levend te blijven. Ze gaat onderzoeken of ze methodes kan ontwikkelen die de gemeenschap helpt zich te versterken. Maar belangrijke voorwaarde voor succes is de participatie, de betrokkenheid en het meedenken van de mensen.
De redactie wenst Elyze Storms-Smeets veel succes toe en blijft dit project op de voet volgen.
Laatste aanpassing: 9 juni 2021